ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Περιορίστε την έκθεση στον ήλιο τις ώρες που η ακτινοβολία του ήλιου είναι ισχυρότερη, δηλαδή 10πμ - 4μμ.
Φοράτε καπέλα και μπλουζάκια με μακρύ μανίκι όταν είστε έξω στον ήλιο. Διαλέγετε εφαρμοστά υφάσματα για μεγαλύτερη προστασία από τις ακτίνες του ήλιου. Μια λεπτή βαμβακερή μπλούζα, έχει δείκτη προστασίας μεγαλύτερο του 10. Όταν είναι από ακρυλικό, ο δείκτης είναι μεγαλύτερος του 5, ενώ όταν είναι από μετάξι, ο δείκτης είναι μεγαλύτερος του 15. Άλλα είδη ρούχων, έχουν πολύ μεγαλύτερο δείκτη.
Απλώνετε το αντηλιακό που θα σας συστήσει ο δερματολόγος σας μισή ώρα πριν βγείτε έξω στον ήλιο και επαναλαμβάνετε τις επαλείψεις τουλάχιστον κάθε 2 ώρες, για όσο διάστημα παραμένετε στον ήλιο. Πάντοτε να ξαναβάζετε όταν βγαίνετε από το νερό κι ας ισχυρίζεται ο κατασκευαστής ότι το αντηλιακό είναι αδιάβροχο.
Χρησιμοποιείτε αντηλιακό όταν βρίσκεστε σε μεγάλο υψόμετρο και ασχολείστε με δραστηριότητες όπως ορειβασία, σκι ή πεζοπορία.
Μη ξεγελιέστε από μία συννεφιασμένη ή και βροχερή μέρα, οι ακτίνες του ήλιου είναι και τότε επιβλαβείς.
Άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση μελλοντικά καρκίνου δέρματος, πρέπει να βάζουν καθημερινά αντηλιακό. Τέτοιοι είναι οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, οι αγρότες, οι ανοιχτόχρωμοι (ξανθοί και κοκκινόξανθοι, αυτοί που ήδη είχαν ένα καρκίνο δέρματος κ.ά).
Εάν εμφανιστεί αλλεργική αντίδραση από το αντηλιακό (ερυθρότητα, φαγούρα ή τσούξιμο στο δέρμα), σταματήστε το αμέσως και επισκεφτείτε τον Δερματολόγο σας.
Προσοχή στις αντανακλώσες επιφάνειες ! Η άμμος, το χιόνι, το νερό της θάλασσας αντανακλούν πάνω από το μισό της ακτινοβολίας του ήλιου. Ετσι, το να κάθεστε στην σκιά κάτω από μια ομπρέλα ή ένα δέντρο δεν είναι επαρκής προστασία.
Αποφύγετε τις λάμπες μαυρίσματος σε ορισμένα ινστιτούτα αισθητικής (tanning parlors). Η ακτινοβολία που εκπέμπουν προκαλεί έγκαυμα, πρόωρη γήρανση του δέρματος και αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικής εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
Μεγάλη προσοχή στα ΠΑΙΔΙΑ : Το 50% του συνόλου της ακτινοβολίας που λαμβάνει ένα άτομο κατά την διάρκεια της ζωής του, το δέχεται κατά τα πρώτα 18 έτη. Ιδιαίτερα επικίνδυνο είναι το να παθαίνουν τα παιδιά εγκαύματα. Χρησιμοποιείτε τους αντηλιακό από την ηλικία των 6 μηνών.
Εκπαιδεύστε τα παιδιά σας στη χρήση αντηλιακών.

http://www.edae.gr/inform/disease/disease-1150525738-238090-14650.tkl

Ηλιακή ακτινοβολία

Η έκθεση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία ξεκινάει ουσιαστικά από την γέννησή μας και συνεχίζεται σε όλη τη ζωή, καθημερινά και σε ποικίλη ένταση.
Στον Ήλιο, το πυρακτωμένο άστρο που αποτελεί το κέντρο του ηλιακού συστήματος οφείλεται η εμφάνιση και η εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη Γη. Καθοριστικό ρόλο παίζει η απόσταση της Γης από τον Ήλιο (κατά μέσο όρο 150 εκατομμύρια χιλιομέτρα). Αν η Γη κινείτο σε τροχιές παραπλήσιες του Aρη ή της Αφροδίτης (δηλαδή πιο μακριά ή πιο κοντά από τον Ήλιο αντίστοιχα), η ζωή δεν θα είχε εμφανιστεί. Ο ήλιος δημιούργησε τη ζωή και είναι απαραίτητος για τη διατήρησή της, αλλά μπορεί και να την βλάψει, όπως εκφράζεται συμβολικά στο μύθο του Δαίδαλου και του Ίκαρου με την πτώση του τελευταίου όταν πλησίασε "περισσότερο από όσο επιτρεπόταν" τον Ήλιο.

Ο ήλιος εκπέμπει πολλούς τύπους ακτινοβολίας αλλά η ακτινοβολία που φτάνει στην επιφάνεια της Γης και αφορά το δέρμα, συνίσταται από ηλεκτρομαγνητική ενέργεια με μήκος κύματος μεταξύ 290 nm και 3000 nm.
Το κομμάτι αυτό της ηλιακής ακτινοβολίας, διακρίνεται σε 3 τμήματα ("μπάντες"): το ορατό φως (με τα γνωστά χρώματα που ξεχωρίζουν στο ουράνιο τόξο ή σ' ένα πρίσμα), την αόρατη υπεριώδη ακτινοβολία (UltaViolet = UV) που βρίσκεται κάτω από το Ιώδες χρώμα και την επίσης αόρατη υπέρυθρη ακτινοβολία που βρίσκεται πάνω από το Ερυθρό χρώμα (InfaRed = IR).

Το ορατό φως και η υπέρυθρη ακτινοβολία είναι σχετικά αθώες για το δέρμα (αν και μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της θερμοκρασίας, και ηλίαση σε υπερβολική έκθεση καθώς και ξήρανση του δέρματος και σπανιότερα φωτοευαισθησία).

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι η περισσότερο βλαπτική στο δέρμα και διακρίνεται σε 3 μικρότερα τμήματα, UVA - UVB - UVC. Το όζον (Ο3) που σχηματίζει ένα στρώμα στην στρατόσφαιρα είναι ένα σωτήριο φίλτρο για την υπεριώδη ακτινοβολία, αφού εμποδίζει σημαντικό ποσοστό της να φθάσει στην επιφάνεια της γης. Δυστυχώς μία από τις επιπτώσεις του ανθρώπινου "πολιτισμού" στο περιβάλλον, είναι η συνεχιζόμενη τις τελευταίες δεκαετίες καταστροφή του στρώματος αυτού από ουσίες που βρίσκονται στα αέρια των ψυγείων και τα διάφορα αεροζόλ-σπρέϋ που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Έτσι αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο η προστατευτική του δράση, κάτι που στο μέλλον θα αποκτήσει ολοένα και αυξανόμενη σημασία. Επίσης ένα μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται και από την υπόλοιπη ατμόσφαιρα (οξυγόνο, σταγονίδια νερού). Σημειώνεται ότι οι ακτίνιες UVA διαπερνούν τα τζάμια και διεισδύουν βαθύτερα στο δέρμα, οι ακτίνες UVΒ απορροφώνται από τα κοινά τζάμια και οι ακτίνες UVC δεν φθάνουν καθόλου στην επιφάνεια της γης (απορροφώνται 100% από το όζον), αλλά μπορεί να παραχθούν από τεχνητές συσκευές υπεριωδών ακτίνων (solarium).

Η ποσότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας που θα φθάσει τελικά στο δέρμα, εξαρτάται από: την διάρκεια έκθεσης στον ήλιο, την ένταση των ακτίνων (ώρα, εποχή, υψόμετρο, γεωγραφικό πλάτος) και τη λήψη ή όχι μέτρων προστασίας.

αντηλιακή κρέμα
Η αντηλιακή κρέμα όταν εφαρμόζεται στο δέρμα, φτιάχνει ένα προστατευτικό κάλυμμα στην επιφάνειά του, το οποίο απορροφά τις επικίνδυνες ακτίνες του ήλιου και τις εμποδίζει να φτάσουν στα κατώτερα στρώματά του. Επειδή όλα τα αντηλιακά φίλτρα δεν προσφέρουν τον ίδιο βαθμό προστασίας, αναπτύχθηκε μια μέθοδος για να βαθμολογήσουμε την αποτελεσματικότητά τους, λέγεται «Δείκτης Αντηλιακής Προστασίας» ή SPF από τα αρχικά του Sun Protection Factor.

Σημαίνει για παράδειγμα, ότι αν χωρίς αντηλιακή προστασία, θα μπορούσατε να μείνετε στον ήλιο επί 30 λεπτά μέχρι να αρχίσει το δέρμα σας να παίρνει μια ελαφρά κοκκινίλα, αν χρησιμοποιήσετε ένα αντηλιακό φίλτρο με SPF 6, μπορείτε να μείνετε στον ήλιο για 6 φορές μεγαλύτερο διάστημα -;δηλαδή τρείς ώρες -; πρίν αρχίσετε να αποκτάτε αυτή την ελαφρά κοκκινίλα. Φυσικά ο χρόνος που χρειάζεται να μείνει στον ήλιο ένα άτομο πρίν εμφανισθεί η ελαφρά κοκκινίλα , φαίνεται ότι ποικίλλει από άτομο σε άτομο σε μεγάλο βαθμό και εξαρτάται και από την ώρα της ημέρας, την εποχή κι άλλους παράγοντες. Με το σύστημα αυτό βαθμολογίας (SPF), όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία.

Η προστασία που παρέχεται στο δέρμα από τα αντηλιακά, έχει αποδειχθεί από πρόσφατες μελέτες ότι είναι ελλιπής, κυρίως στην περίπτωση των μελανωμάτων και καρκίνου του δέρματος. Η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί στην κακή εφαρμογή και χρήση των αντηλιακών, στη διαρκώς αυξανόμενη έκθεση στον ήλιο, κυρίως των βιομηχανικών χωρών, και στα χαρακτηριστικά ορισμένων παλαιοτέρων αντηλιακών να μη προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία UVA. Η ακτινοβολία αυτή δεν είναι ερυθρυματογόνος (δεν κάνει την κοκκινίλα που αναφέραμε στην αρχή) και έτσι δεν προκαλεί το γνωστό σήμα κινδύνου, δηλαδή το ηλιακό έγκαυμα. Εν τοιούτοις, εισχωρεί βαθιά στο δέρμα, προκαλώντας αλλοιώσεις τόσο στο δερματικό ιστό όσο και στα ίδια τα μόρια του DNA.

Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία μας προσφέρει τη νέα γενιά αντηλιακών με ισχυρή φωτοπροστασία και στη UVB και στη UVA ακτινοβολία. Μάλιστα τα νεότερα φίλτρα αντηλιακών διαθέτουν και μεγάλη φωτοσταθερότητα, δηλαδή εγγυώνται τους δείκτες προστασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα σε πραγματικές συνθήκες χρήσης. Τελευταία υπάρχουν και αντηλιακά που αντανακλούν τις υπέρυθρες ακτίνες (IR).

Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναφέραμε πιο πάνω, αναφέρεται κυρίως στο μήκος UVB. Σε ορισμένα αντηλιακά αναγράφεται και δείκτης UVA, που υπολογίζεται σύμφωνα με τη μελαγχόρηση από UVA και όχι με το προκαλούμενο ερύθημα , όπως συμβαίνει με τον SPF.

Η αξία των αντηλιακών με προστασία στη UVA ακτινοβολία φαίνεται και από τούτο: 1) η μελανίνη, που προστατεύει το δέρμα εμφανίζει μέγιστη απορρόφηση στη UVC και UVB ακτινοβολία , ενώ στη UVA η αποτελεσματικότητα της είναι περιορισμένη, 2)φαίνεται ότι η UVA 2 9320-340mm) έχει μεγαλύτερο ερυθηματογόνο αποτέλεσμα, ενώ η UVA 1 (340- 400 mm) εμφανίζει 10 φορές μεγαλύτερη καρκινογόνο δράση, 3) η ακτινοβολία UVA είναι σημαντική και από πλευράς δόσης, αφού συναντάται σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, ενώ η UVB μόνο κατά τη διάρκεια των 4 ωρών του ηλιακού ζενίθ.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η προστασία του δέρματος με αντηλιακό, πρέπει να γίνεται όχι μόνο από τις 11 μέχρι τις 3 όπως πιστεύαμε παλαιότερα, αλλα σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Τελειώνοντας θα αναφέρω 10 βασικούς κανόνες σωστής πρόληψης από τις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας.

1. Να εκτίθεστε στον ήλιο προοδευτικά (όχι περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας στο πρώτο μπάνιο) και να φοράτε πάντοτε καπέλο και γυαλιά ηλίου. Ποτέ, όμως μην εκτίθεστε στον ήλιο περισσότερο από μια ώρα, ακόμα και αν φοράτε αντηλιακό.

2. Να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο από τις 11 το πρωί έως τις 3 το απόγευμα όταν η ηλιακή ακτινοβολία έχει τη μεγαλύτερη ένταση.

3. Να είστε πάντοτε ντυμένοι όταν παίζετε ρακέτες.

4. Μη μένετε με τις ώρες ούτε μέσα στο νερό ούτε κάτω από την ομπρέλα, πεπεισμένοι ότι δεν μπορεί να σας βλάψει ο ήλιος. Μην ξεχνάτε ότι η ομπρέλα θαλάσσης ή πισίνας προφυλάσσει μόνο σε ποσοστό 15% από τον ήλιο ενώ το νερό της θάλασσας σε ποσοστό 5%.

5. Να χρησιμοποιείτε πάντοτε αντηλιακό με φίλτρα που να προστατεύει τόσο από την UVA όσο και από την UVB και να έχει δείκτη προστασίας πάνω από 15. Το αντηλιακό όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο από τις 11 το πρωί μέχρι τις 3 το απόγευμα , όπως πιστεύαμε παλαιότερα, αλλά καθ'; όλη τη διάρκεια της ημέρας.

6. Να αποφεύγετε τη χρήση αρωμάτων αποσμητικών σαπουνιών και αρωματισμένων κρεμών πρίν από την ηλιοθεραπεία.

7. Να μην ξεχνάτε ότι η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα είναι συσσωρευτική και ότι η φωτοδερματίτιδα μπορεί να εμφανισθεί και στο 15ο μπάνιο.

8. Να διακόπτεται αμέσως τη χρήση αντηλιακού αν παρατηρήσετε κάποια αντίδραση στο δέρμα, όπως ερυθρότητα , αίσθημα κνησμού ή δυσφορίας, αίσθημα «τραβήγματος» του δέρματος, αίσθημα καύσης ή αν παρουσιάσετε φυσαλίδες ή εξάνθημα.

9. Να αποφύγετε τον ήλιο και το αντηλιακό και να αποτανθείτε αμέσως σε ένα γιατρό, αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε δερματικό πρόβλημα ή κάποια επιδερμική αλλαγή όπως δημιουργία φακίδων, ξηρότητα του δέρματος, εμφάνιση καφέ κηλίδων ή αλλαγή στο χρώμα κάποιοι σπίλου (ελιάς).

10. Να κάνετε πάντοτε μπάνιο με σαπούνι και νερό όταν επιστρέφετε από την πισίνα ή τη θάλασσα στο σπίτι και να ακολουθείτε με ευλάβεια τους κανόνες υγιεινής όπου και αν βρίσκεστε.